Ирэх жилүүдэд Азербайжаны хүн ам хүнсний хомсдолд орохгүй гэж орон нутгийн мэргэжилтнүүд баталж байна.
Тун удалгүй НҮБ-ын Хүнс, хөдөө аж ахуйн байгууллагын (FAO) ахлах эдийн засагч Максимо Тореро энэ жил дэлхийн 40 сая орчим хүн хоол тэжээлийн дутагдлын асуудалтай тулгарна гэж мэдэгдэв.
“Хөдөө аж үйлдвэрийн салбар одоо маш тодорхойгүй байдалд байна. Хэрэв бид Украин дахь [мөргөлдөөний] үр нөлөөг урьдчилан таамаглах юм бол 40 онд хоол тэжээлийн архаг дутагдалд орох дор хаяж 2022 сая хүн нэмэгдэнэ" гэж Тореро хэлэв. "Мөн 2023 онд - 70 сая гаруй хүн.
Геополитикийн нөхцөл байдал үр тарианы нийлүүлэлт тасалдахад хүргэсэн нь хэд хэдэн мужид хүнсний хямралд орох эрсдэлийг нэмэгдүүлж байна. Он гарснаас хойш улаан буудай, эрдэнэ шишийн үнэ нэлээд өссөн. Энэ сарын 21-нд болсон НҮБ-ын Аюулгүйн зөвлөлийн хурлаар дэлхийн улаан буудайн нөөц ердөө 10 долоо хоног үргэлжлэх бөгөөд нөхцөл байдал 2007, 2008 оны хямралын жилүүдээс ч хүнд байгааг онцолсон.
Хүнсний хомсдол Азербайжанд нөлөөлөхгүй гэж эдийн засагч Элданиз Амиров итгэлтэйгээр мэдэгдэв.
Сануулахад, ОХУ энэ онд дэлхийн зах зээлд 50 гаруй сая тонн үр тариа нийлүүлэхэд бэлэн байна гэж ОХУ-ын Ерөнхийлөгч Владимир Путин саяхан Санкт-Петербургт Беларусийн тэргүүн Александр Лукашенкотой уулзахдаа мэдэгдэв.
Азербайжанчууд хоол тэжээлийн дутагдалд орсон хүмүүсийн ангилалд хэзээ ч орж байгаагүй. Гэсэн хэдий ч 2023 онд хүнсний бүтээгдэхүүний үнэ тодорхой хэмжээгээр нэмэгдэх нь гарцаагүй гэж мэргэжилтнүүд үзэж байна.
Украин дахь Оросын тусгай ажиллагаа дуустал инфляцийн өсөлт үргэлжилнэ гэж Амиров үзэж байна. Үүний дараа л дэлхийн эдийн засаг жилийн инфляци 2-3%-д эргэн ирнэ гэж найдаж болно.
Эдийн засагчийн таамаглалаар Орос, Украины үйлдвэрлэлийн газрын тос, хөдөө аж ахуйн бүтээгдэхүүний үнэ ойрын ирээдүйд өсөх хандлагатай байна.
Бүгд Найрамдах Азербайжан улсын Чөлөөт Хэрэглэгчдийн холбооны тэргүүн Эйюб Гусейнов ч мөн адил санал бодлоо хуваалцаж байна. Түүний хэлснээр, Азербайжан нь хүнсний хомсдолд орсон орнуудаас хол байдаг: бүгд найрамдах улсад их хэмжээний нөөц бий.
Нөгөө талаар төрөөс бизнес хөгжих таатай нөхцөл бүрдсэн. Түүнчлэн ойрын хугацаанд чөлөөлөгдсөн газруудад хөдөө аж ахуйн төрөл бүрийн төслүүд хэрэгжинэ.
Гэхдээ хүнсний бүтээгдэхүүний үнэ өсөх нь гарцаагүй, ирэх оны дундуур сүү, ургамлын тос, хөдөө аж ахуйн зарим бүтээгдэхүүний үнэ 10 хувиар өсөх төлөвтэй байна. Талх нарийн боовны үнэ мөн 10%-иас илүүгүй өснө гэж хүний эрхийн төлөө тэмцэгч үзэж байна.
Үржил шимт газар, үнийн зохицуулалт
Одоо чөлөөлөгдсөн газар нутаг нь дотоодын хүнсний хэрэгцээг хангахад чухал үүрэг гүйцэтгэнэ гэж олон хүн хүлээж байна.
Хөдөө аж ахуйн яам бүс нутгийн хөдөө аж ахуйн бүтээмжийг нэмэгдүүлэхийн тулд хамгийн сүүлийн үеийн технологийн дэвшлийг ашиглахаар төлөвлөж буй ухаалаг тосгоны төсөлд үүрэг гүйцэтгэж байна. Үүний зэрэгцээ Азербайжан даяар үр тариа хураалтын 72.6 хувь нь дуусч, 2.163 сая тонн үр тариа хураан авсан гэж тус яам мэдээлэв. Ийнхүү нөөц нь мэдэгдэхүйц нэмэгдсэн бөгөөд энэ нь талхны үнийг барихад тусална.
Үүнээс гадна Азербайжаны засгийн газар хүнсний үндсэн бүтээгдэхүүний үнийг бууруулах, тогтворжуулах арга хэмжээ авч байна. Тухайлбал, Сайд нарын танхим фермерүүдийн мах бэлтгэх зардлыг бууруулахад чиглэсэн шийдвэрийг баталжээ: мал бүрт мал эмнэлгийн паспорт авах шаардлага (мөн улсын татвар 20 манат төлөх) хүчингүй болсон.
Үүний зэрэгцээ, Карабах, Зүүн Зангизурын бүс нутгийг сэргээн босгох, хөгжүүлэх явцад бог, бог малыг чөлөөлөгдсөн газар руу зөөвөрлөж байна. Өнгөрсөн жил Калбажарын бэлчээрт анх удаа 10,000 мянган толгой бог, бог малыг туршилтын журмаар авчирсан. Энэ жил - 300 гаруй мянган мал.
Чөлөөлөгдсөн газар нутгаа хөгжүүлснээр импортын хараат байдлыг эрс бууруулна гэж мэргэжилтнүүд үзэж байна. Одоо байгаа мэдээллээр, эзлэгдсэнээс өмнө Карабах бүс нутаг Азербайжаны махны хэрэгцээний 15 орчим хувийг хангадаг байжээ. Карабах, Зүүн Зангизурын бүсэд газар тариалан сэргэсний дараа жилд 30 орчим мянган тонн мах бэлтгэнэ гэж тооцоолж байна.
Гэхдээ энэ нь бүгд биш юм. Аж ахуй эрхлэлтийг хөгжүүлэх сангаас хэрэглээний доод сагсанд багтсан хүнсний бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэл, боловсруулалт эрхэлдэг бичил, жижиг, дунд бизнес эрхлэгчдийг дэмжих механизмыг хэрэгжүүлж эхлээд байна.
Төрийн дэмжлэгийн хүрээнд ЖДҮ эрхлэгчид банк болон бусад санхүүгийн байгууллагаас авсан зээлийн хүүгийн татаасанд найдаж болно. Энэ нь юуны түрүүнд тус улсад боловсруулах, цаашлаад хүнсний үйлдвэрлэлд шаардлагатай түүхий эд нийлүүлэх зорилгоор авсан зээлүүдэд нөлөөлнө.