#ХөдөөАж АхуйнЭдийн засаг #ХудалдааныБодлого #ХүнснийАюулгүй байдал #Казахстан #НаранцэцгийнҮрЭкспорт #Эдийн засгийнХөгжил
Казахстанд наранцэцгийн үрийн экспортын татвар наймдугаар сарын 31-нд дуусгавар болох гэж байгаа нь түүнийг хасах тухай яриа өрнүүлжээ. Энэ байдал нь үр үйлдвэрлэгчид болон газрын тос боловсруулагчид хоорондын зөрчилдөөнийг дахин хурцатгалаа. Тариаланчид илүү их үрийг өндөр үнээр экспортлохыг зорьж байгаа бол газрын тос үйлдвэрлэгчид дотоодын хямд түүхий эдийг хайж байна.
Саяхан тариаланчид 2021/22 оны улиралд зохисгүй овоолгоос экспортын татвар ногдуулснаас болж 100 тэрбум гаруй тенгегийн ашиг алдагдаж байсныг илрүүлсэн.
Үүний хариуд газрын тос үйлдвэрлэгчид эдгээр мэдэгдлийн эсрэг хэвлэлийн бага хурал хийж, ийм хэмжээний үрийг улсын хэмжээнд авах боломжгүй гэж мэдэгдэв. Дотоодын үрийн нийлүүлэлт орон нутгийн хэрэгцээг хангахад хангалтгүй гэж тэд үзэж байна.
Qazaq Astyq группын арилжааны захирал Александр Буженица үрийн үйлдвэрлэгчид Оросын түүхий эдийг дахин экспортлох замыг хэрхэн санамсаргүйгээр засч байгааг санууллаа. Энэ нь Казахстаны хүнсний аюулгүй байдалд заналхийлж байна.
Цаашилбал, уг нийтлэлд тус улсын хүнсний аюулгүй байдалд үзүүлэх нөлөөллийн талаархи санаа зовнилыг хөндсөн болно. Буженица түүхий эд экспортлох нь Казахстаны боловсруулах үйлдвэрийг бууруулж, бусад улс орнууд өөрсдийнхөө боловсруулалтыг бэхжүүлэхээр ажиллаж байна гэж үзэж байна. Наранцэцгийн үр зэрэг түүхий эдийн хэрэгцээнээс үүдэлтэй Төв Азид газрын тос боловсруулах үйлдвэрүүд нэмэгдэж байгаа нь Казахстаны эдийн засгийн сорилт болж байна.
Уг нийтлэлд Оросын худалдаачид Хятад, Узбекистан, Тажикистаны зах зээлд нэвтрэхийн тулд Оросын үрийг Казахстаны бүтээгдэхүүн болгон өөрчилснөөр экспортын бага тарифыг ашиглаж болзошгүй гэж онцолжээ. Ийм үйлдэл нь Казахстаны эдийн засгийн өсөлт, аж үйлдвэрийг хөгжүүлэх хүчин чармайлтыг сулруулж байна.
Экспортын тарифыг үл харгалзан тосны ургамлын худалдаа үргэлжилж, Хятад Казахстаны наранцэцгийн үрийг илүү төлж байгааг Буженица онцолж байна. Тэрээр энгийн худалдан авах, худалдах гүйлгээнээс ялгаатай нь гэрээ, боловсруулалтын нарийн төвөгтэй байдлыг онцолж байна.
Уг нийтлэлд мөн Казахстаны дотоодын зах зээлийг удирдах стратегийн талаар өгүүлсэн болно. Буженица эрэлт нийлүүлэлтийн тэнцвэрт байдлын талаар ярилцаж, Казахстан зах зээлийг дүүргэхээс зайлсхийхийн тулд төлөвлөгөөт арга барилыг баримталж байгааг онцлон тэмдэглэв.
Уг нийтлэлийн төгсгөлд боловсруулсан бүтээгдэхүүний экспортыг хязгаарлах арга хэмжээ авахдаа болгоомжтой байхыг уриалав. Украйн, Беларусь, Орос зэрэг түүхий эдийн экспорт хязгаарлагдмал, боловсруулах үйлдвэрлэлийг хөгжүүлж буй хөрш орнуудын сургамжийг онцолж байна. Эдгээр хөгжлийн үр дагавар нь Казахстаны эдийн засгийн өсөлт, хүнсний аюулгүй байдалд хоёуланд нь ихээхэн нөлөөлсөн.